Ruben de Pedro: “Tratamendu soziokomunitario asertiboa da etorkizuneko psikiatria”
Ruben de Pedro psikiatra Tratamendu Asertibo Komunitarioko Taldeko (TAKT) arduradunetako bat da, eta Bizkaiko hiriburuan arazo mentalak dituzten etxegabeak artatzen ditu. Bere taldea, gainera, nahasmendu mentala izanik OMZetara (osasun mentaleko zentroak) joaten ez diren duten pazienteei etxean artatzeaz arduratzen da. Arlo horretan emandako hamahiru urteko esperientzia kontatzeko, Aita Menni Ospitalean antolatutako bi prestakuntza saioetatik lehena eskaini zuen, San Benito Menniri eskainitako astearen barruan.
De Pedrok gogorarazi zuen tratamendu asertibo mota horrek (juzkatu gabe, iritzia eman gabe, injerentziarik gabe) Wisconsinen duela jatorria (Estatu Batuak), Carter administrazioak (1977-1981) ospitaleetatik kanpo gaixotasun mental larria zuten pertsonei arreta ematea erabaki zuenean, gastuak aurrezteko. “Paziente gehienak kalera edo espetxera eramaten zituen” lehen esperientzia horretatik ikasi zuen Martinez Jambrina doktoreak, eta Avilesera eraman zuen. ‘Aviles eredua’ Bilbora iritsi zen, Jose Uriarte doktorearen eskutik, eta, 2010. urtean, gizarte laguntza eta psikiatrikoa batzen dituen hitzarmen baten bidez artikulatu zen.
Ruben de Pedrok, harrezkero, psikologia, erizaintza eta gizarte laneko hezitzaile sozial eta profesionalekin batera lan egiten du, hurbileko ingurune sozialean gaixotasun mental larriak dituzten pertsonei lagunduz. Horrek, praktikan, Bilboko bi aterpetxeetan, kalean eta zenbait etxebizitzatan esku hartzea dakar. Eglee Castillo doktoreak, Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen Egonaldi Luzeko Unitateetako mediku arduradunak, gonbidatua aurkeztu zuen, hark bere burua definitzen duen bezala: “hemendik igarotzen den eta ahal duena egiten duen norbait”, ahizpa ospitalario fundatzaileek eta Aita Mennik kongregazioa eta gure zentroa sortu zutenean egin zuten bezala.
Konfiantzazko harremana
“Ahal duguna egiten dugu —esan zuen gonbidatuak apal—, pertsona bakoitza mundu bat da. Lehenik eta behin, konfiantzazko harremana ezartzen saiatzen gara. Horrek bere denbora darama; askotan pasatu behar da pertsona ikustera, telefono zenbakia eman diezagun lortu behar da (baldin badauka), aldian-aldian deitu, kafe asko hartu informazioa biltzea lortu arte eta, esaterako, tratamendu antipsikotiko bat probatzeko, depresioaren kontrakoa edo desintoxikatzeko, beharrezkoa bada. Baina bestea ere medikuntza da. Kontuan izan behar da, askotan, paziente horiek hurbil sentitzen dituzten pertsona bakarrak garela”, gehitu zuen.
Kalkulatzen da gutxienez 500 pertsona bizi direla kalean Bilbon. Eta zifrak goranzko joera du. “Ahal den neurrian, arreta integrala jasotzen dute, eta lotura horrek adiskidetasunaren antza hartzen du azkenean. Nahiz eta hemen ez den beharrezkoa gogoraraztea hasieran zein zaila izan daitekeen hurbiltzea, ‘sistematik’, eskizofrenia paranoidea edo sistematik kanpo dagoen beste nahasmendu mental larri bat duen norbaitengana, medikaziorik hartu nahi ez duen edo edaten duen norbaitengana… Batzuetan, ingresatuta askotan egon diren diren pertsonak dira”, adierazi zuen.
Pisuak, etxeak, sabaiak
Osakidetzaren programatik kanpo, Ruben de Pedrok 8 urtez talde saioak antolatu zituen astero, mota guztietako pertsonentzat, elkarte baten babesean. Talde horietara kalean bizi ziren zein etxea zuten pertsonak joaten ziren, batzuek gaixotasun mentala zuten diagnostikatua, eta beste batzuek ez… Oso esperientzia interesgarri moduan dela gogoratzen du.
Bilboko TAKTek, halaber, psikoterapiako doako talde saioak ematen zituen —gaur egun ez dira ematen—, eta, “horietan, diagnostikatu gabeko pertsonek osasun mentaleko diagnostikoa duten pertsonei laguntzen genien. Laguntza emateak laguntzen duela aurkitzen dugu, haien beharrak asetzen saiatzen gara. Pisuak, etxeak, sabaiak, horixe da eskatuko nukeena”, erantzun zuen galderetako baten aurrean. Aurretik azpimarratu zuen garrantzitsua dela, Bilbon “Housing first” programa abian jartzea, 20 pisurekin, esku hartzeko lehen neurri gisa etxebizitza bat eskaintzeko, etxegabetasunaren aurkako borrokaren parte gisa.
Psikiatriaren artea
Saioa itxi eta txalo artean amaitu zen; Eglee Castillo doktoreak eskerrak eman zizkion lankide eta lagunari, “psikiatrian dihardutenek egiten duten lanaren artea gogoratzeagatik, gaixoarekin lotura hori sortzearen garrantzia gogoratzeagatik, profesionalak bakarrik ez diren beste begi batzuekin begiratzeagatik”.
