Mendeko pertsonei emandako arretan dagoen etika eztabaidatu da Durangon Aita Mennik antolatutako jardunaldian

Arreta gerontologikoko adituek mendeko pertsonen arretan dauden arazo etikoei buruz eztabaidatu zuten atzo Durangon, Aita Mennik Joxe Miel Barandiaran Egoitza eta Eguneko Zentroa Bizkaian abian jarri zenetik igarotako hamar urteak ospatzeko antolatutako jardunaldiaren barruan. Egoitza Bizkaiko Foru Aldundiaren zentro publikoa da eta Ahizpa Ospitalarien laguntza-erakundeak kudeatzen du.

Laguntza-zentroak lehen hamarkada bete zuen ekainean, eta guztira Eguneko Zentroan etengabe dauden 400 erabiltzaile eta etengabe ez dauden beste 167 artatu ditu. Horrez gain, 48 erabiltzaile zaindu ditu asteburuetan atseden hartzeko programetan.

Ekitaldian adinekoen arretarekin zerikusia duten ehun profesional inguru izan ziren, eta besteak beste Isabel Sanchez Robles, Bizkaiko Gizarte Ekintzako diputatua, izan zen, Mikel Tellaetxek, Aita Menniko zuzendari kudeatzaileak, ongi etorria egin ondoren parte hartu zuena. Foru diputatuaren ondoren, Palentziako Probintziako Kanonikoko Ahizpa Ospitalarien Laguntzazko Etika Batzordeko ordezkari bik egin zuten aurkezpena: Alejandro Artetxe, Batzordeko presidenteak, eta Leire Gonzalezek, batzorde horretako kidea eta Joxe Miel Barandiaran Egoitzako erizaina denak.

Eguneko lehen mahai-inguruan Jose Antonio Ezquerra, Aita Menniko Gizarte Zerbitzuetako zuzendaria, aritu zen moderatzaile gisa, eta Rafael Armesto del Campillo abokatuak ordezkatzeko erabakien legez esparruari buruz hitz egin zuen, izan ere, ez dago esku-hartze judizialik, eta “egitatezko zaintza” bat gertatzen da, esku-hartze judizial bat dagoenean eta tutoretza eta kuradoretza aplikatzen direnean gertatzen den bezala. Hori guztia, Desgaitasuna duten Pertsonen Eskubideei buruzko Konbentzioak (New Yorkeko Konbentzioa) ematen duen ikuspegi berriarekin.

Legezko alderdiak azalduta, Mabel Marijuanek, EHUko Medikuntza eta Odontologia Fakultateko Bioetikako irakasleak, ordezkatzeko erabakien alderdi etikoei buruzko hitzaldia eman zuen. Alderdi horiek, jokoan dauden eta hainbat alditan gatazketan sar daitezkeen balioei egiten diete erreferentzia, bestearen ordez egin behar direlako gauzak, bere kabuz ezin dituelako egin. Azaldu zuen moduan, lege-esparruak gure gizartean ordezkatzeko erabakiak zer esan nahi duen, zer lege-esparru ditugu eta ezin diren gutxienekoak definitu baino ez ditu egiten, eta horien azpitik ez litzateke onargarria izango, zuzenbideko estatu batean, egiten duguna. Hala ere, legediak, oso lagungarria bada ere, ezin die erantzun ñabardurekin ordezkatzearen inguruan gertatzen diren egoera arazotsu bakoitzari.

Álvaro Mosquerak, Aspaldiko Fundazioko arduradun psikosozialak, eta Lourdes Zurbanobeaskoetxeak, Bizkaiko Foru Aldundiko Gizarte Ekintzako Etika Batzordeko presidenteak, bigarren mahai-inguruan parte hartu zuten, eta moderatzailea Jose Ignacio Quemada, Aita Menni Ospitaleko zuzendari medikoa, izan zen.

Mosquerak laguntzazko etika arreta geriatrikoan sartzeka duen garrantziari buruz hitz egin zuen, eta bioetikaren arloan aplika daitekeen metodologia aztertu zuen, adinekoak zaintzean normalean gertatzen diren gatazka etikoen adibide praktikoak eginez. Pauta finkoen katalogoa egin nahi izan gabe, Mosquerak zenbait datu eman zituen, gatazka horiei aurre egiteko oso baliagarriak izan daitezkeenak profesional-taldeentzat eta familientzat.

Bestalde, Lourdes Zurbanobeaskoetxeak informazio handia eman zuen “EAEko adinekoei emandako tratu fisiko eta ekonomiko txarrak prebenitzeko eta antzemateko prozedurari” buruz. Eusko Jaurlaritzak bultzatutako eta joan den ekainean aurkeztutako tresna da, eta tratu txarrak egoteko arrisku faktoreak antzemateko metodologia ezartzen du. Horrez gain, arrisku hori baloratzeko adierazleak eta beharrezkotzat jotzen den kasuetan berehala esku-hartzeko jarraibideak ere ezartzen ditu.

Adituak gogoratu zuen 2010. urtean, Euskal Autonomia Erkidegoko adinekoen tratu txarren errealitatea ezagutzeko helburuarekin, Eusko Jaurlaritzak tratu txarren eraginari eta ezaugarriei buruzko azterlan bat egin zuela Euskadin gogoratu zuen. Azterlan horren arabera, adinekoen % 0,9arengan, tratu txarrak izan zituzten susmoa egon zen.

Zurbanobeaskoetxeak nabarmendu zuen tratu txarren biktima izateko arriskurik handiena duen pertsona 80 urtetik gorako mendekoa dela.

Hirugarren mahai-inguruan Joxe Miel Barandiaran Egoitzarekin zuzenean lotutako zenbait pertsona aritu ziren. Bestalde, hauek ere parte hartu zuten: José Antonio Ezquerrak, hango zuzendariak; Pilar Ardanzak, Gizarte Ekintzako aurreko foru diputatuak eta Joxe Miel Barandiaran Egoitza abian jarri zenean Durangoko alkatea zenak; Francisco Bertolek, duela 10 urtetatik zentroko egoiliarra denak; Josefina Álvarezek, zentroko lehen egoiliarraren alabak; eta María Villarek, Uribarri Egoitzako zuzendaria zenak Barandiaran Egoitza izatera pasa zenean, eta Durangoko Udaleko Gizarte Ekintzako gaur egungo arduradun teknikoak.

Pilar Ardanzak 1864. urtera jo zuen udalerriko familiek Zahar Egoitz mantentzeko izandako inplikazioa gogoratzeko. Horri esker, geroago, ospitale bihurtu zela esan zuen, azkenean Uribarriko Egoitza bihurtu arte. Aldundiak udalerrian beste egoitza bat sortu arte aurre egin behar izan zizkioten zailtasunak azaldu zituen. Bestalde, Marta Villarek, Uribarri Joxe Miel Barandiaran bihurtu arte igaro zen prozesua gogoratu zuen. Prozesu horretan une zailak ere egon ziren, eta Jose Antonio Ezquerrak Egoitzak ematen zuen laguntza-kalitatearen maila handia mantentzeko aurre egin behar izan zioten erronka eta langileen inplikazioa eta profesionaltasuna nabarmendu zituen.

Francisco Bertolek eta Josefina Álvarezek duela 10 urte Barandiaran Egoitza abian jarri zenean igarotako lehen egunak azaldu zituzten. Horrela, beraien bizipenak eta zenbait anekdota aipatu zituzten. Bertaratutakoak hunkitu eta dibertitu ere egin zituzten istorio horiekin.