Hartutako kalte zerebralaren (HKZ) osteko afektibitateaz eta sexualitateaz hitz egin dugu FANPSE XIV. Biltzarrean
‘Afektibitateari eta sexualitateari buruzko esku hartze neuropsikologikoa hartutako kalte zerebralaren ostean’; hori izan zen Ainhoa Espinosaren ponentziaren izenburua, FANPSEk (Espainiako neuropsikologiako elkarteen federazioa) ekainaren 15etik 17ra Madrilen antolatutako Neuropsikologiako XIV. Biltzar Nazionalean.
Sexualitatea gizaki guztien nortasunaren eta bizi kalitatearen funtsezko osagaia dela sinetsita, Aita Menni Ahizpa Ospitalarioetako Kalte Zerebralaren Zerbitzuko neuropsikologoak HKZ duten pertsonen sexualitatearen arreta neuropsikologikoaz hitz egin zuen Bekoetxe GUFEko kalte zerebralaren eguneko zentroan. “Sexu osasuna eskubide unibertsala da, eta bizi kalitatearekin zuzenean lotuta dago; beraz, funtsezko balioa hartzen du esku hartze globalean”, adierazi zuen.
Interferentzia indibidualizatzea eta ebaluatzea
Interes sexuala murriztea, jarduera sexuala/desinhibizio sexuala areagotzea, espektatibak ez betetzeko beldurragatik kontaktu intimoa ez berrezartzea, deslotura afektiboa… Desgaitasunen bat duten pertsonen sexualitateari buruzko azterlanak falta diren arren, garuneko lesio baten ondoren interferentziak ager daitezke sexu osasunean, jasandako aldaketa kognitiboak, jokabidezkoak eta emozionalak direla eta. Ainhoa Espinosak sexualitatean eta afektibitatean psikohezkuntzak duen garrantzia azpimarratu zuen, baita terapia indibidualean duen garrantzia ere, identitatea berreraikitzeko eta erantzun sexualaren zailtasunei aurre egiteko. Halaber, hormonen nahasmenduekin lotutako disfuntzioak eta esku hartzeko modu posibleak aipatu zituen.
Ildo horretan, Aita Menniko neuropsikologoak esku hartzeko zenbait esparru proposatu zituen; besteak beste, sexualitateari buruzko taldeko esku hartze programa bat sortzea, esku hartze indibidualaren beharra alde batera utzi gabe, eta esku hartze neuropsikologikoko txostenetan alderdi sexualak sartzea. Gainera, azpimarratu zuen beharrezkotzat jotzen duela ingurukoei (familiak eta diziplina anitzeko lantaldea barne) jarraibideak eskaintzea, sexualitateari buruzko ikuspegi egokia sustatzeko.
Esku hartze terapeutikoa
Izan ere, esku hartze terapeutikoaren bidez, helburu hauek lortu nahi dira, besteak beste:
- HKZ baten ondoren identitate berria berreraikitzea eta aurreko egoerarekiko harreman berrietara egokitzea, gustu bereizien aurrean harremanak izateko edo bereizketa emozionalean laguntzeko modua berrorekatzeko aukerarekin.
- Gorputz erantzunak berraurkitzea. Ezagutu eta onartu, gozatzeko.
- Premien komunikazioa ezartzea, haiek asetzen saiatzeko, afektu adierazpenen doikuntza kontuan hartuta.
- Beste baliabide terapeutiko batzuen aukeraketa indibidualizatua, adibidez, jostailu sexualena, eredu biografikoa eta narriadura mota aztertu ondoren.
Hitzaldian, hizlariak sexualitatearen arloko esku hartzeen ondorioz lortutako emaitza positiboak nabarmendu zituen; horien artean, ezagutza hobetzea eta sexu gozamenean sartzea, eta hartutako kalte zerebralarekin lotutako zenbait testuingurutan tailerrak eta prestakuntzak inplementatzea.
Gure neuropsikologoaren iritziz, funtsezkoa da pertsona guztien sexualitate eskubidea bermatzea, haien ezaugarriak edo baldintzak edozein direla ere. HKZ duten pertsonen afektibitatean eta sexualitatean esku hartzea posiblea eta eraginkorra dela azpimarratu zuen Ainhoa Espinosak, izan ere, horixe da kalte zerebrala duten pertsonentzako sexualitatean esku hartze neuropsikologikoko programa ugari (bai taldekoak, bai indibidualak) sortu ondoren (2013tik) lortutako emaitzek bermatzen dutena.
Proposatutako programen helburuetako batzuk honako hauek dira: sexualitatea neuropsikologiaren esku hartzearen parte gisa sartzea; sexualitaterako eskubidea babestea, pertsonaren osasun baldintzak edozein direla ere, eta identitate berria onartzea; baita norbera asebetetzeko gaitasuna ematea ere, harreman intimoak hobetuz eta gozatzeko eta erlazionatzeko modu berriak bilatuz. “Izan ere, HKZ duten pertsonen sexualitatean esku hartzea posiblea eta eraginkorra da, bai lortutako emaitzengatik, bai horiek eguneroko bizitzara zabaltzeagatik”, ondorioztatu zuen gure adituak.
