Disfagia duen pertsona bat etxean zaintzea
SENIDE ETA ZAINTZAILEEI ELIKAGAI “SEGURUAK” AUKERATZEN, TESTURAK LODITZAILEEKIN ALDATZEN ETA IRENSTEKO ZAILTASUNAK DITUZTENEI ELIKATZEN LAGUNTZEKO BESTE TEKNIKA BATZUK ERAKUSTEN DIZKIEGU
Irenstean mina baduzu, jaten edo jan ondoren eztula, eztarrian gorputz arrotzen bat duzun sentsazioa badaukazu, larruazalean deshidratazio zantzuak, elikagaiak sudurretik ateratzen badira, murtxikatzeko zailtasuna badago, aho-barrunbean elikagaien hondakinak geratzen badira edo pisua galdu badu, agian disfagia duen pertsona baten aurrean gaude.
Disfagia kalte zerebral baten ondorioz gerta daiteke, baina mendekotasuna edo beste gaitasun neurologiko batzuk dituzten pertsonek ere irensteko zailtasunak izan ditzakete, hala nola alboko esklerosi amiotrofikoa.
Bilboko Aita Menni, CENER, Neuroerrehabilitazio Zentroko Disfagia Artatzeko Unitateko buruak, Marina Pascualek, ‘Disfagia. Erronkak sukaldean’ izeneko modulua eman zuen senide eta zaintzaileentzako 2017ko ikastaroenbarruan.. Irensteko arazoak egon daitezkeen susmoa eman ahal dizkiguten sintomak deskribatuta, gure logopedak azpimarratu zuen irensteagatiko pneumoniak, desnutrizioa eta deshidratazioa disfagiaren alderdirik arriskutsuenetako batzuk direla. Zerbait kontrako eztarritik joaten denean, irentsitako elikagaiaren edo likidoaren zati bat aire-bidetik joaten da biriketaraino. Hondakina bakterio bihurtu eta biriketako infekzio bat sortzen du. Behin eta berriz gertatzen bada, hiltzeko arriskua handitzen da. Prebenitzeko, komeni da elikagaien hondakinak eztarrian geratzea eta ahoko higiene ona izatea.
“Kontuz zopekin, esnea gailetekin edo laranjekin”, nabarmendu zuen Marina Pascualek. “Testura desberdinak dituzten prestakinak eta zukuak sortzen dituztenak ez ditugu hartu behar, ez eta oretsuak, likatsuak edo haritsuak direnak, urtzen edo desegiten direnak ere”.
“Segundo batean bizitza guztiz alda daiteke, eta ez gaude prest. Ez dakigu nora jo; dena gainera etortzen zaigu“, dio Teresak, gure pazienteetako baten emaztea, esker onekoa ona. Sandrak, pazientea eta ospitale handiko bateko erizaina denak, osasun arloko hedabideetan mota horretako informaziorik ez dagoela esan zigun. Ikastaroan parte hartu zutenek (paziente, senide eta zaintzaileek parte har zezaketen) disfagiari aurre egiten ikasi zuten, hemen PDFn deskarga daitekeen paperezko gida jaso zuten, iritziak trukatu eta, gure adituak gidatutako dastatze baten bidez, arriskurik handienak dituzten elikagaiak zein diren jakiteko aukera izan zuten.
Elikadura segurua, nahikoa eta gozoa!
Disfagiaren konpentsaziozko tratamenduak barne hartzen ditu segurtasun maniobrak eta jarrera egokitzekoak, hala nola jaterakoan angelu zuzen bat eginez esertzea eta irenstean behera begiratzea, aire-bidea ixteko. Horrez gain, tresna egokituak erabiltzeak (esaterako, eskotadura duten ontziak) edo inguru egoki eta distrakziorik gabeko inguru batean jateak ongi elikatzen lagun dezakete. Horri gehitu behar zaio elikagaiak egokitzea, testuran, bolumenean, tenperaturan eta aurkeztean.
Disfagiaren kasuan, elikadura seguru bat lortzeko, adituak ezarritakoari jarraitzea komeni da, eta elikagai arriskutsuak guztiz baztertu behar dira. Oro har, lodigarriak erabili behar dira, testura likidoak eta testura bikoitzekoak (likido eta solidoa, hala nola zopa edo laranja-zukua), eztarriko trabamenduak eragin ditzaketelako. Marina Pascualek hauxe gomendatzen du:
– Lodigarri naturalak erabiltzea: agar-agar, gelatina neutroa, pektina, arto-irina, eta abar.
– Hainbat motatako irinak erabiltzea: arroz-irina, arto-irina, garbantzu-irina eta abar, elikagaien zaporea handitzeko eta gordetzeko. Esaterako, arroza arroz-esnearekin irabiatzea.
– Esne desberdinak erabiltzea: arroz-esnea, almendra-esnea, ur-esnea, intxaur-esnea eta abar.
– Pureak: platerak bereizita egin, jatorrizko bertsioan dastatuko balira bezala.
– Saiatu beti bi plater egiten.
Helburua: zaporeak nahasten dituen ohiko pure marroia baztertzea, batik bat prestakin industrialekin egiten bada. Hainbat aukera daude. Esaterako, purea egiten badugu, onena osagaiak bereizita irabiatzea da, jatorrizko bertsioan dastatuko balira bezala. Patata-tortilla egiten badugu, hobe da arroz-esneaz eta agar-agarez mamitzea. Arroza Kubako erara geruzaka egin daiteke, moldeetan. Marina Pascualek azaldu zituen produktu eta truko txiki batzuk loditzen lagun gaitzakete, eta baita jatorrizko errezetaren dekonstrukzio esan ahal zaizkien platerak aurkezten ere.
Zalantzarik gabe, disfagia duten pertsonek ongi jan dezakete, osasungarri eta gozo.
