Beherakoa adinekoen artean

Zer da beherakoa

Adinekoek askotan beherakoa dute. Beherakoa da normalean egiten duten gorozki kopuruaren handitze nabarmena da. Normala da gorozki kopuruaren handitzearekin batera gorotzen trinkotasuna ere aldatzea, eta gorotzak hain trinkoak edo likidoak izatea. Baina ez da ezinbestekoa gorotzak bigunak izatea beherako kasu batean aurrean gaudela esateko.

Beherako motak

Beherako akutua edo gastroenteritisa

• Beherakoen % 90a infekzioengatik gertatzen da, hau da, organismoan toxinak sortzen dituzten mikroorganismoak hartzeagatik (oro har birusengatik), edo toxinaren bat duten elikagaiak hartzeagatik gertatzen dira. Adinekoek ahulagoa izan ohi dute immunitate-sistema eta infekzio horien aurrean sentiberagoak dira.
• Gorotzak likidoak izan ohi diren beherakoak dira, eta jatorriaren arabera, gorakoak edo sukarra ere eragin ditzakete.
• Normalean 3 aste baino gutxiagotan osatzen da.

Larritasunaren arabera, beherako akutua hiru motakoa izan daiteke:

Arina

• Egunean gehienez 3 alditan libratzen da.
• Ez dago sabeleko minik eta ez da oso handia.
• Ez dago sukarrik, deshidrataziorik edo ondesteko odol-galerarik.

Moderatua

• Egunean 3 eta 5 aldi artean libratzen da.
• Baldin bada, sabeleko mina moderatua da.
• Sukarra, gehienez, 38 ºC-koa da.
• Deshidratazio arineko zantzuak agertzen dira edo ez dago.

Larria

• Egunean 5 alditan baino gehiagotan libratzen da.
• Sabeleko min moderatua edo handia dago.
• Ondesteko odol-galera gerta daiteke.
• 38 ºC-tik gorako sukarra.
• Deshidratazio-zantzu argiak eta immunodepresioa daude.

Beherako kronikoa

Hiru aste baino gehiago irauten du, eta ez da infekzioengatik gertatzen. Hauek izan daitezke arrazoietako batzuk:

• Elikagai koipetsuen, sendagaien eta laktosaren xurgatze txarra.
• Hesteetako hanturak, kolitis ultzeraduna, Crohnen gaixotasuna.
• Nahasmenduak hesteen mugikortasunean.
• Libragarri gehiegi hartzea

Beherakoaren sintomak adinekoen artean

Adinekoak zaintzen dituzten senideek eta pertsonek pertsonaren egoera orokorrean gertatzen diren aldaketei arreta jarri behar diete. Adinekoengan ohikoa da gorozki bigunak edo likidoak egitea, beraz, batzuetan zaila da konturatzea beherakoa den ala ez. Apatia, beheraldia, akidura edo ahultasun orokorra, txiza egiteko gogo falta, larruazalaren lehortasuna edo begiak hondoratuta izatea dira sintometako batzuk. Adinekoarekin komunikatzea garrantzitsua da, urritasun kognitiboak dituzten pertsonen kasuan batik bat, eurek ez baitute egoera arazotzat hartzen.

Zergatik izan daiteke arriskutsua adineko batentzat beherakoa?

Beherakoarekin lotutako arriskurik zuzenena deshidratazioa da. Adinekoen kasuan gainerakoentzat baino askoz ere larriagoa izan daiteke, eta garaiz ez bazaio aurre egiten koadro larriak gerta daitezke. Deshidratazioak ura eta mineralak galtzea eragin dezake, hala nola potasioa, sodioa, kaltzioa, fosforoa, burdina edo magnesioa, elikaduran funtsezkoak direnak. Elementu horien gabeziak zenbait organotan eragin dezake, eta garaiz ez bada konpontzen, osasun-arazo larriak gerta daitezke, baita heriotza ere.

Adinekoen artean beherakoa saihesteko aholkuak

• Begiratu elikagaien kontserbazio-egoera.
• Ongi manipulatu elikagaiak, prestatzean beharrezko higiene-neurri guztiak hartuz: ongi garbitu prestatzeko erabilitako tresnak eta mahai-tresnak, ongi garbitu elikagaiak prestatzen dituzten pertsonen eskuak eta ongi garbitu adinekoaren eskuak.
• Kontrolatu medikuak libragarrien erabilera.
• Begiratu ohiko edo aldizka hartzen diren sendagaien eraginak, hala nola bitamina-gehigarriak edo antiazidoak.

Beherakoaren tratamendua adinekoen artean

Beherako arinak

• Funtsezko helburua deshidratazioa saihestea da, tratamendua are gehiago zailtzen dituzten beste arazo batzuk ekar ditzakeelako. Horretarako, beherako akutuaren kasuetan elikagai solidoak kontsumitzeari utzi beharko diote. Horrez gain, egunero 1,5 eta 2 litro ur artean edan beharko dituzte, 15 minuturo zurrutada txikiak eginez, eta gutxi gorabehera 2 orduz behin 200 milimetro hartuz, ura bakarrik edo hidratatzeko gatzekin. Adinekoak zailtasunak baditu irensteko (disfagia) gelak edo zain barneko edo larruazalpeko serumak.

• Ez eman adinekoari edari gasdunik, kaferik, kakaoa edo alkohola duten edaririk.

• Ez eman elikagairik lehen 12 orduetan edo egunean gehienez 3 edo 4 alditan eginkariak egin arte. Hori gertatutakoan elikagai likido edo bigunak eman daitezke, hala nola arroz zuria, azenario-purea, patatak, tipula eta apioa, ogi zuri txigortua, arrautza gogorra edo tortillan, larrurik gabeko oilasko-salda, oilasko egosia edo plantxan, arrain zuri egosia edo plantxan, urdaiazpiko egosia, jogurta, sagar errea edo arraspatua, irasagarra, platano heldua. Hartu ondoren, adinekoak nola onartzen dituen. Ez hartu laktosa duten elikagairik (jogurta edo gaztanbera), frutarik eta barazki gordinik edo zuntzean aberatsak direnik, fruitu lehorrik, ogi beltzik, koipetan aberatsak diren elikagairik, arrain koipetsurik, kontserbarik, itsaskirik, frijiturik eta minik, gozokirik edo sorbitol edo manitol dituzten produkturik.

• Ez eman beherakoaren kontrako sendagairik. Idorreria eta gorozkiak trinkotzea eragin lezakete.

Beherako larriak

• Jarraitu beherako arinetarako gomendio berdinei.

• Joan medikuarengana, diagnostiko egokia egin dezan, eta beharrezkoa bada sendagaiak hartzea proposatuko du.

Beherako kronikoak

• Jarraitu beherako arinetarako gomendio berdinei.

• Joan medikuarengana, elikagai egokiak hartzeko tratamendua proposa dezan.