Autismoa eta TEACCH metodoa: AENa duten pertsonen autonomia sustatzen

TEACCH metodoa, Autismoa eta Komunikazioari lotutako Arazoak dituzten Haurren Tratamendua eta Heziketa, Eric Schopler eta Gary Mesibov psikologoek sortu zuten Ipar Carolinako Unibertsitatean, 70eko hamarkadan. Espektro Autistaren Nahasmendua (AEN) duten pertsonentzako hezkuntza eta laguntza proposamen bat da. Ardatz nagusia ingurunea egituratzea da, autismoa duten pertsonen ikaskuntza eta independentzia errazteko. Metodoak antolaketa bisuala, errutinen erabilera eta ingurunearen egokitzapena ditu ardatz, pertsona bakoitzaren premia indibidualetan laguntzeko.

AENa duten pertsonen bizi kalitatea eta trebetasunen garapena hobetzeko duen eraginkortasuna frogatua denez, mundu osoan asko erabiltzen eta zabaltzen den ikuspegi bat da (batez ere hezkuntza testuinguruetan). Bereziki onuragarria izan daiteke ahozko jarraibideak ulertzeko eta betetzeko zailtasunak dituzten pertsonentzat; ingurunean aldaketak egiteari dagokionez sentikorrak direnentzat; zereginak edo ekintzak antolatzeko arazoak dituztenentzat, edo ahozko komunikazioan zailtasunak dituztenentzat.

TEACCH metodoa nola ezarri

Ikuspegi hori ezartzeko, beharrezkoa da hainbat neurri hartzea:

• Hasierako ebaluazioa: AENa duen pertsonaren trebetasunen, lehentasunen eta beharren azterketa egitea.
• Plangintza indibidualizatua: plan indibidualizatu bat garatzea, pertsonaren beharretara egokitutako helburuak finkatzeko.
• Ingurunearen diseinua: ingurune fisikoaren egokitzapena, egitura eta laguntza bisuala emateko.
• Errutinen garapena: errutina argiak eta aurreikusteko modukoak ezartzea, pertsonari seguru eta orientatuta sentitzen laguntzeko.
• Ikusizko materialak erabiltzea: ikasteko eta antolatzeko laguntza gisa.
• Independentzia sustatzea: autonomia sustatzeko eta erabakiak hartzeko aukerak ematea.

TEACCH metodoaren heziketa teknikak

AENa duten pertsonei laguntzeko teknikarik erabilienetako batzuk hauek dira:

• Informazioaren aurkezpen bisuala: irudiak edo marka bisualak erabiltzea, lanak nola egin eta zein ordenatan ulertzeko eta sustatzeko.
• Espazioaren antolamendua: ingurune fisikoa antolatzea, distrakzioak murrizteko eta pertsonaren ikaskuntza eta autonomia sustatzeko. Horrez gain, garrantzitsua da espazioak muga argiekin markatzea eta material egokituak erabiltzea.
• Lan sistema indibidualizatuak:  jarduerak pertsona bakoitzaren trebetasun eta beharretara egokitzea.
• Errutinak ezartzea: AENa duten pertsonei laguntzea seguru senti daitezen, errutina egonkor eta aurreikusteko modukoak mantenduz.

TEACCH metodoa Desgaitasun Intelektual eta Autismoaren Unitatean ezartzea

Helburu nagusitzat hartuta Desgaitasun Intelektualaren eta Autismoaren Unitateko (DIU) pazienteen autonomia sustatzea, duela hainbat urte hasi ziren lanean malgutasuna eta etengabeko egokitzapena eskatzen duen metodo horrekin, tratatzen diren pertsonen behar aldakorrak asetzeko.

Egitura finkoa eta errutina oso markatua izateaz gain, Aita Menni Ospitaleko Desgaitasun Intelektualaren eta Autismoaren Unitateak zenbait jarduera gela ditu, pazienteek beren trebetasun eta gaitasun kognitiboak garatzeko. Horretarako, ingurune aurreikusgarriak eta pazientearen autonomia garatzen laguntzen duten ikusizko materialak daude.

Irudian ikus daitekeen bezala, pazientea bi apalategiren artean kokatzen da hormari begira (distrakzioak saihesteko). Ezkerreko apalategian zereginak daude, apal bakoitzean dauden kutxetan banatuta. Kutxa horiek forma geometriko desberdineko irudi bat dute, egin beharreko jardueren ordena markatzen duena. Horrenbestez, pazienteak lehen kutxa hartu, jarduera egin eta, amaitzean, eskuineko apalean uzten du. Horrela, 3 kutxekin hurrenez hurren, pazienteak badaki ezarritako hiru jarduerak amaitzen direnean jardueren denbora amaitutzat ematen dela eta aisialdia hasten dela.

TEACCH metodoaren onurak

Onuren artean, honako hauek nabarmen daitezke:

• Egitura eta iragargarritasuna: ingurune egituratua eskaintzen du, ezjakintasunak eragindako antsietatea eta estresa murrizten ez ezik, AENa duten pertsonen ulermena hobetzen ere laguntzen duena, errutina argiak eta aurreikusteko modukoak ematen baititu.
• Independentzia sustatzea: autonomia sustatzea eta TEA duen pertsonak jarduerak edo zereginak egitea, autogestionatzeko aukera ematen dioten sistema bisualak erabiliz.
• Indibidualizazioa: pertsona bakoitzaren behar, gaitasun eta trebetasunetara egokitzen da, eta, horrela, ikuspegi pertsonalizatua eman daiteke.
• Ikaskuntza bultzatzea: AENa duten pertsonei informazioa hobeto ulertzen eta modu eraginkorragoan prozesatzen laguntzen dieten estrategia bisualak erabiltzen ditu.
• Komunikazioa hobetzea: komunikaziorako trebetasunak garatzen laguntzen du, ulermena eta adierazpena errazten duten sistema bisualak eta laguntza sistemak erabiltzen baititu.

Azken batean, TEACCH metodoak ikuspegi integral eta pertsonalizatua eskaintzen du, AENa duten pertsonei beren garapenean eta ikaskuntzan laguntzeko. Egitura bat, laguntza bisuala eta autonomia ematen duenez, metodoak nabarmen hobe dezake AENa dutenen bizi kalitatea.

Bibliografia

• Rossi Gándara, C. C. (2007). Principios y estrategias de intervención educativa en comunicación para personas con autismo: TEACCH. Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología, 27(4), 173-186. https://www.elsevier.es/es-revista-revista-logopedia-foniatria-audiologia-309-articulo-principios-estrategias-intervencion-educativa-personas-13153306
• Sanz-Cervera, Pilar; Fernández-Andrés, Mª Inmaculada; Pastor-Cerezuela, Gemma; Tárraga-Mínguez, Raúl. Efectividad de las intervenciones basadas en metodología TEACCH en el Trastorno del Espectro Autista: un estudio de revisión. Papeles del Psicólogo, vol. 39, núm. 1, 2018 Consejo General de Colegios Oficiales de Psicólogos, España. Disponible en: https://www.redalyc.org/articulo.oa?id=77854690005
• Asociación Autismo Sevilla. (s. f.). Actualización en el programa TEACCH, un enfoque comprensivo. | KATIE BRADY (#CIAS17) [Vídeo]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=cef3LF-_mMs