Aita Menni Ahizpa Ospitalarioetako pazienteek test berritzaile bat probatu dute afasia maila baloratzeko

Gaur, ekainak 28, Afasiaren Mundu Egunean, Basque Center on Cognition, Brain and Language (BCBL) zentrotik gogorarazi nahi digute iktusa edo antzeko garuneko istripuak jasaten dituzten pertsonen sekuela nagusien artean lengoaiari lotutakoak eta hizketa, irakurketa edo idazketa bezalako prozesuen narriadura daudela; Espainiako Neurologia Elkartearen (SEN) arabera, urtean 110.000-120.000 pertsonak nozitzen dituzte horrelako istripuak.

Basque Center on Cognition, Brain and Language diziplinarteko nazioarteko ikerketa zentro bat da, egoitza Donostian duena, kognizioa, garuna eta hizkuntza aztertzeko. Eusko Jaurlaritzak bultzatzen du, Euskadin zientzia eta ikerketa sustatzeko helburuarekin. Gainera, bazkideen artean Ikerbasque, Innobasque, Gipuzkoako Foru Aldundia eta Euskal Herriko Unibertsitatea (EHU) daude.

Donostiako zentroak aplikazio bat garatu du, hitz eta marrazkiz egindako proben bidez kalte zerebral baten ondorioz afasia pairatzen duten pazienteetan zein prozesu linguistiko dauden hondatuen aztertzeko. Afasia duten EAE-ko 35 lagun inguruk parte hartu dute dagoeneko, BCBL zentroak garatutako irtenbide digital berria baliozkotzeko fase esperimentalean, Aita Menni Ahizpa  Ospitalarioetaren Bilboko eta Donostiako neurorrehabilitazio zentroen lankidetzari esker. Aldi berean, kalte zerebralik gabeko eta antzeko adin, sexu eta hezkuntza mailako pertsonen kontrol talde batek ere egin ditu test digitalaren probak.

Zehaztasun handiagoa larriak ez diren mailetan

Simona Mancini BCBLko «Neurolinguistika eta Afasia» proiektu eta ikerketa taldeko liderrak azaldu bezala, test digitalarekin egindako lehen saiakuntzetan, «afasia arina duten pertsonek istripurik izan ez duten kontrol taldeko pertsonen antzeko asmatze portzentaje bat erakusten dute askotan, baina erantzuteko denbora segundo batzuk gehiago izan daiteke».

BCBLko adituaren arabera, zentroko teknologiak informazio osatuagoa ematen du, erantzunaren moteltze hori zehaztasun handiagoz aztertzeko aukera ematen du eta, beraz, gaur egun logopeda edo neuropsikologoek Espainian erabiltzen dituzten metodo analogikoekin alderatuta, afasia maila ez-larria duten pertsonak hobeto identifikatzeko aukera ematen du.

Aplikazioa gaztelaniaz eskuragarri dago, eta formatu analogikoko baterietan aurki daitezkeen antzeko atazak biltzen ditu jokabideari buruz, hala nola irudi batean erakusten den objektu bat egoki seinalatzea; horrez gain, proba argitaragabe berriak ere aurki daitezke hizkuntza ekoizpenaren aurreko fasea ebaluatzeko, hau da, hiztunaren antolaketa kontzeptual eta gramatikalerako gaitasuna hitz edo perpaus bat esan aurretik.

Parte hartzaile berrien bila

BCBLko «Neurolinguistika eta Afasia» taldearen ikerketak parte hartzaile berriak bilatzen ditu soluzioaren eraginkortasuna baliozkotzeko. Tresna berritzaile hori probatzeko, duela 6 hilabete gutxienez iktus bat jasan duten eta sekuela linguistikoak dituzten pertsonak zein sekuelarik ez dutenak bilatzen ditu. Test digital berria afasia maila diagnostikatzeko garatu da, hartutako kalte zerebral bat izan duten pertsonengan ohikoa den nahasmendua, batzuetan metodo tradizionalekin konplexuagoa baita detektatzea.

Gainera, horietako bakoitzari erresonantzia magnetiko bat egin dakioke BCBLren instalazioetan, bere garuneko lesioari buruzko datuak ateratzeko, hala nola non dagoen kokatuta, eta ondoren emaitzak jokabideari buruzko probetatik ateratako informazioarekin erkatzeko. «Afasia duten pertsonen hizkuntza probetan inplikatutako arloei argi pixka bat ematea eta hizkuntzaren oinarri neurobiologikoen ulermena areagotzea bilatzen dugu», gehitu du Simona Mancinik.

Ikerketa Espainiako Gobernuko Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak finantzatzen du, Ezagutza Sortzeko Programaren bidez, eta testa baliozkotzeko fasea 2025ean amaitzea aurreikusita dago. Horretarako, duela 6 hilabete gutxienez iktus bat gainditu duten parte hartzaileen bila dabil aktiboki.

Azterlanetan parte hartzeko interesa duten pertsonek helbide honen bitartez jar daitezke harremanetan: [email protected].