Adriana Martinez Sans: “Aita Menniren ekarpena ezinbestekoa izan da Gizakude sortu, hobetu eta definitzeko”

Zer emaitza izan behar ditu gure jarduerak erabiltzaileei dagokienez? Erakunde gisa ditugun balioak beren dimentsio osoan eramaten dira praktikara? Ez bakarrik paziente eta erabiltzaileekin, baita familiekin, hornitzaileekin, langileekin, erakunde publikoekin, boluntarioekin… Familiak arreta programetan parte hartzen aritu daitezke? Kontuan hartzen al da boluntarioen iritzia boluntariotza programak egituratzeko garaian? Baiezko erantzunak eman nahi dizkie horrelako galderei erakunde humanistentzako Gizakude kudeaketa ereduak: pertsonaren zentraltasuna Misiotik kudeaketa sistemaren bihotzera eraman, eta eremu guztietara hedatu. 

Gizarte Teknologia Sustatzeko Elkarteak (APTES) bultzatuta, Gizakuderen sustatzaileak dira Emaus Gizarte Fundazioa, Zorroaga Fundazioa, AFAGI (Alzheimerra duten pertsonen, senitartekoen eta lagunen Gipuzkoako Elkartea) eta Aita Menni Ospitalea bera. Aita Menni 2019tik ari da Gizakude eredua definitzen laguntzen, eta ekimenaren fase guztietan parte hartu du: ereduaren lehen bertsioaren kontzeptualizaziotik eta hobetzeko eztabaidetatik ereduaren kontrasteraino eta gaur egun ezagutzen dugun proposameneraino. 

Konexio, kontzeptu eta metodo eraldatzaileak

“Gizakudek pertsona kudeaketa ereduaren erdigunea jartzen lagundu nahi du, eta hori lortzen ari da arreta ereduarekin dagoeneko”, azpimarratu du Adriana Martinez Sans APTESeko koordinatzaileak. APTES osatzen duten pertsonek eta erakundeek – Aita Menni ere horien artean dago – “pertsonen bizitza hobetzen lagundu nahi dute Gizakuderekin, interes humanistak dituzten erakundeei lagunduz eta horiekin batera, konexio, kontzeptu eta metodo eraldatzaileak garatuz, berrikuntza teknologikoaren eta sozialaren inguruan. Kudeaketa eredu hau sustatzen dugunok ez konformatzeko arduratik egiten dugu, izan ere, erakunde humanistaren kudeaketak ere pertsona izan behar du ardatz“, azaldu du.

Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen Misioa gaixotasun mentala eta desgaitasuna duten pertsonak zaintzera eta errehabilitatzera zuzenduta dago. Gure “Misio, bisio eta balioetan” adierazten denez, “sufritzen duen pertsona da gure misioaren erdigunea, eta harengana bideratzen dira erakundearen baliabide guztiak”. Horrez gain, gure Pertsonan oinarritutako arreta ereduaren arabera lan egiten dugu.

Gizakudeko sustatzaileak bilera batean; horien artean, Aita Menni ordezkatuz, Jose Ezkerra psikologoa, Adinekoen arloko koordinatzailea.   

Lehen fase teoriko baten ondoren, Gizakude 2020ko irailean hasi zen bere proposamena hainbat erakunderekin kontrastatzen. Gure erakundean hori egitean, sorpresa oso atsegina izan zen, “arretaren balioak oso modu ‘organikoan’ lantzen baitira, eta hori erakunde gisa duen Misioa ulertzetik sortzen da, izugarri humanista baita. Gizakudek erakundean pentsamendu humanista sartzea bultzatzen du, eta hori Aita Menniren sorreraren DNAn dago, Ahizpa Ospitalarioen funtsezko lidergoarekin. Gizakude Aita Mennin kontrastatzea bultzada izan da ekimena balioztatzeko, erakundeak egiten dituen gauza askok ikuspegi teorikotik egiten zen proposamen bat berresten eta zehazten dutela ikusi baita. Aita Menniren ekarpena ezinbestekoa izan da Gizakude sortu, hobetu eta definitzeko”, azpimarratu du Adriana Martinezek.

5 dimentsiotarako galderak

Gizakudek infografian ikusten dituen 5 dimentsioak proposatzen ditu, eta horietatik 3 bereziak dira: lagundutako pertsona, laguntzeko ekosistema (familia, profesionalak, komunitatea) eta balioak. “Aita Mennin egindako kontrastea ariketa bikaina izan zen, izan ere, izen berak edo hurrenkera bera jarri gabe, egiaztatu ahal izan genuen dimentsio horiek lantzen ari direla, modu natural eta humanoan”, adierazi du Adriana Martinezek saioen ondoren, eta ikusita adibideak beste erakunde batzuek ere Aita Mennik jada ezagutzen duen bide horri ekiteko balio dezakeela. 

Horren adibide da Aita Menniren barruan balioak nola lantzen diren eta lan saioak balio horien inguruan nola egiten diren. Humanismoari dagokionez erakunde koherentea dela erakusten du horrek. Beste muturrean, humanismoari dagokionez koherentziarik gabeko erakundeak aurki ditzakegu, izan ere, beren misioan balio humanistak sartzen badituzte ere, kudeaketaren eta arretaren garaian prozesuek edo aktiboek ‘jan egiten’ dute humanismoa.

Teknologia sozialeko adituaren arabera, erakunde asko daude, Aita Menni barne, ibilbide ona dutenak frogatutako eta aitortutako kudeaketa ereduekin. “Beraz, ez da proposatzen ezarritako eredu batetik Gizakudera jauzi egitea. Baina bai proposatzen dugu hedapen bat planteatzea, pentsamendua maila instituzionalean, antolamendukoan eta operatiboan humanizatzeko. Horregatik, bere kontraste saioetan, Gizakudek galdera batzuk egiten ditu, pentsatzeko moduari buruzko barne hausnarketa eragiteko, lan egiteko moduaren aldaketetan pixkanaka aurrera egiteko.

Eta, horretarako, ‘kudeaketa humanistarako elkarrizketa saioetan’ lan egitea planteatzen da, kudeaketaren hiru dimentsio berezietako (pertsona, laguntzeko ekosistema eta balioak) galdera inspiratzaileei baietz erantzuteko modua bilatzeko, oraindik aurkitu ez badute. Saio horiek pentsamenduaren erreformari eta hiru maila horietan jarduteko erabakiari ekiteko lehen urratsa dira. Horiek gabe, ez da komeni beste dimentsioak (prozesuak eta aktiboak) hedatzea, edo pertsonak antolamendu mailetan eta maila operatiboetan mobilizatzea.

Erakundeak identifikatuta ditu dimentsioaren funtsezko osagaiak? Erakundeak neurtzen du osagai horietan eragiten duen balioa edo eragina? Erakundeak ekintzak erabakitzen ditu osagai horietan eragiten duen balioa edo eragina sistematikoki hobetzeko? “Galdera inspiratzaile horiek erakunde bakoitzak bere ekintza eta adierazleetan adierazi behar dituen erantzunak ekarri behar dituzte, eta ekintza eta adierazle horiek irismena handitzen eta erakundearen kudeaketaren gainerako dimentsioetan sartzen joango dira”, argitu du Adriana Martinez Sansek. Kudeaketa humanistarako elkarrizketek erantzuna modu kritikoan lortzen lagundu behar dute hasieratik, eta baita trebakuntzaren eta laguntzaren bidez baiezkoa ematea ahalbidetuko duten helburuak ezartzen ere lagundu behar dute”. Galderak gure tresnarik onenetako bat dira.Kontua da, Gizakudek proposatzen duen bezala, “lagundutako pertsonaren bizi kalitatea (misioa) eta, beraz, bere eskubideak (balioak) lehenesten ditugun aztertzea, funtsezkoak direlako bizi kalitaterako, adibidez, kalitatea murrizten duten antolamenduko inguruabarren aurrean“, gogorarazi du APTESeko teknikariak.  

Gizakude ez da kudeaketa sistema bat, hau da, ez du kudeaketarako adierazle zehatzik ematen, ezta neurketa ratiorik ere; horiek erakunde bakoitzaren Gizakude oinarri hartuta antolatutako hausnarketaren emaitza izango dira.

Gizakude Gipuzkoako Foru Aldundiaren laguntzarekin garatu da, zehazki Etorkizuna Eraikiz-Gipuzkoa Taldean laguntza lerroaren bidez.